Diyabet: İnsulin salınımı, etkisi veya bunların her ikisinde bozukluk olması sonucunda ortaya çıkan hiperglisemi ile karakterize kronik bir hastalıktır.
Diyabet sadece erişkinlerin sorunu değil. Çocuklarda da her yaşta görülebilir.
Çocukların %95'inden fazlasında Tip 1 Diyabet görülüyor.
Ülkemizde her yıl tahminen 1700 civarında çocuğa diyabet tanısı konuyor ve 20 bin civarında diyabetli çocuk var.
Dünya'da 542.000 Tip 1 diyabetli çocuk var. Her yıl 65.000 çocuk diyabet oluyor.
DİYABET BULAŞICI DEĞİLDİR...
Kaç tip diyabet var?
Tip 1 diyabet: Mutlak insülin eksikliği sonucu, kandaki şekerin yükselmesiyle karakterize bir durumdur.
Tip 2 diyabet: insülin rezistansına bağlı artmış insülin ihtiyacını karşılamak için insülin üretiminin yetersiz kalması sonucu ortaya çıkan metabolik bir olaydır.
Diğer tipler.
Glukoz(Şeker) Nedir?
Vücudumuzun enerji için şekere ihtiyacı vardır.
Enerjinin büyük bir bölümü yediğimiz besinlerdeki şekerden ve karaciğerde depolanan şekerden (Glukozdan) elde edilir.
Kandaki şekerin enerjiye dönüşmesi için hücre içine girmesi gerekir.
Şekerin hücre içine girmesi için, pankreastan salgılanan "insülin" hormonuna gereksinim vardır.
İnsülin Nedir?
İ̇nsülin, pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanır ve vücutta enerji dengesini kontrol eden en önemli hormondur.
Görevi kanın içindeki şekerin hücre içine girmesini sağlamaktır. Bu sayede şeker yanarak enerjiye dönüşür.
Temel etkisi kan şekerini düşürmektir
Pankreas, kandaki glukoz düzeyine göre insülin salgılar
Tip 1 Diyabet Belirti Ve Bulgular
Sürekli susama hissi/ağız kuruluğu,
Her zamankinden çok su içme,
Sık ve bol miktarda idrar yapma (gece altını ıslatma),
Çok yemek yemeğe rağmen kilo kaybı,
Hızlı ve derin solunum,
Karın ağrısı, bulantı, kusma,
Ağızda çürümüş elma kokusu(Aseton/keton kokusu),
Pişik yada mantar,
Kaşıntılı kuru cilt,
Halsizlik, yorgunluk,
Huzursuzluk ve davranış değişikliği görülmektedir.
Tip 1 Diyabetin Nedenleri
Kesin kanıt olmamakla birlikte;
Genetik yatkınlık,
Otoimmunite (Vücudun kendi hücrelerine karşı savaş başlatması),
Bazı enfeksiyon hastalıkları,
Çevresel faktörler (katkılı yiyecekler, kimyasallar vb.) düşünülmektedir.
Diyabet Tedavisi
Kendi kendine bakım becerisi;
İnsülin,
Beslenme Planı,
Egzersiz,
Tip 1 Diyabet Tedavisinde Amaç
Eksik olan insülini yerine koyarak kan şekerini normalde tutmaya çalışmak,
Büyüme ve gelişmenin normal süreçte devamını sağlamak,
Bedensel ve ruhsal iyilik halini sağlamak, devam ettirmek,
Komplikasyonları önlemek,
Yaşam kalitesini arttırmaktır.
Diyabet yönetiminde temel unsurlar
Beslenme
Diyabetli bireylerin enerji ve besin ögeleri ihtiyacı, diyabetli olmayan yaşıtlarınınki ile aynıdır!
Herhangi bir besin ögesi kısıtlaması yapılmaz.
Sağlıklı Beslenme İlkeleri doğrultusunda beslenmeleri hedeflenir.
Diyabetli bir çocuğun ana öğünler haricinde günde 2-3 kez ara öğün de alması gereklidir.
Özellikle karbonhidrat sayımı yapan çocukların öğünde aldıkları karbonhidrat miktarı insülin dozunun hesaplanmasında çok önemlidir.
Tüm diyabetli çocukların tanı sırasında ve izlemde düzenli aralıklarla beslenme eğitimi alması şarttır.
Tip1 diyabetli çocukların beslenmesi; aynı yaş ve cinsteki normal çocuklar ile diyabetli çocukların aldıkları günlük besin ihtiyaçları aynıdır. Tip 1 diyabetli çocuklara verilen beslenme tedavisinde kalori kısıtlaması söz konusu değildir.
Kan Şekeri Ölçümü Ve İzlemi
Günde en az 4-6 kez parmak ucundan kapiller kan şekeri ölçümü,
Hem insülin dozunu belirlemede, Hem de hipoglisemi/ hiperglisemi için gereken adımı atmada yol göstericidir.
Egzersizde Tutumumuz.
Diyabetli çocuk bazı tedbirler alarak her türlü egzersiz/spor yapabilir
Egzersiz öncesi, arasında ve sonrasında şeker ölçülür
Kan şekeri 100-250 arasında ise egzersiz yapılabilir.
Egzersiz öncesi gerekirse insülini azaltması konusunda destek olun
En büyük risk şeker düşmesidir
Ancak şeker yüksekliği de olabilir (Özellikle ağırlık kaldırma gibi "anaerobik egzersizler sırasında ve rekabetin yoğun olduğu durumlarda).
Egzersizde Tedbirler
Şeker Düşükse (70 altı)
Şeker veya şeker içeren hazır meyve suyu verin
15 dakika sonra kontrol edin
Güvenli aralıktaysa
Ara öğünü verin
Şeker Yüksekse (250 ve üzeri)
Kan şekeri 250 altına gelene kadar egzersize ara verin
Bol su tüketmesini destekleyin
Öğrencinizin idrarda keton bakmasını sağlayın
Pozitifse hastaneye ve ailesine haber verin.
TİP 2 DİYABET
Tip 2 diyabet oluşumunda en önemli risk obezitedir.
Ailede diyabet olması riski arttırır.
Obeziteyle mücadele Tip 2 diyabeti engelleyebilir.
Belirtiler sinsi ve yıllar içerisinde ortaya çıkar.
Rastlantsal kan şekeri yüksekliği ile tanı alabilirler.
En sık ergenlik döneminde görülür.
Obez Öğrencileriniz Özellikle Ailede Diyabet Hikayesi Varsa Sağlık Merkezine Başvurmaları Önerile Bilir.
Şeker ve insülin metabolizması ileri tetkiklerle değerlendirilmelidir.
Tip 2 Diyabet Yönetimi
Tip 2 diyabet önlenebilir bir hastalıktır.
Obezite ile mücadele en önemli koruyucu faktördür.
Tedavi
Sağlıklı beslenme ve yaşam şekli,
Şeker düşürücü ilaçlar,
Gerekirse insülin,
Hastalığın durumuna göre tedavi basamakları değişebilir.
Şişmanlık ve Şişmanlığın Getirdiği Sorunlarla Nasıl Baş Edebiliriz?
Dengeli ve sağlık beslenmek,
Abur cubur ve hazır gıdalardan uzak durmak,
Bilgisayar, tablet, telefonda geçen sürenin azaltılması (maksimum 2 saat),
Ders, etüt ve kurslardan sonra aktiviteye ayrılan sürenin arttırılması.
Gerekirse Profesyonel Destek.